ادبیّات فارسی

جهش ضمیر(درس 6 فارسی دهم و درس 6یازدهم و درس1دوازدهم)

ضمیر پیوسته غالبا در متن ادبی، در یکی از دو جایگاه زیر قرار میگیرد:

الف( به فعل مّتصل میشود؛ در این صورت، «مفعول« یا «متمم»

 ب( به واژه هایی به جز فعل وصل می شود؛ در این صورت، «مضاف الیه» است.

منظور از جهش ضمیر چیست؟

اگر ضمیری مضاف الیه باشد و از مضاف الیه خود جدا شده باشد جهش ضمیر یا رقص ضمیر نامیده می شود و نباید آ ن را با کار برد بلاغی ضمیر اشتباه گرفت اما تفاوت این دو مطلب را با ذکر مثال روشن می کنیم اگر به بیت زیر دقت کنیم متوجه می شویم این دو با هم تفاوت دارند

گفتم ببینمش مگرم درد اشتیاق    ساکن شود بدیدم و مشتاق تر شدم

 «م » در مگرم مضاف الیه است و جایگاه اصلی آ ن بعد از اشتیاق است یعنی مگر درد اشتیاقم یعنی درد اشتیاقم که در اینجا درد اشتیاق من ضمیر میم که مضاف الیه است از اشتیاق که مضاف است جدا شده است اما ضمیر «ش»در ببینمش جایگاه این ضمیر قبل از ببینم است و مفعول است برای تاکید بر فعل این ضمیر متصل مفعولی بعد از فعل می آ ید و کلا ضمایر متصل مفعولی به فعل متصل می شوند این ضمیر «ش»از جایی جدا نشده است در اصل گفتم من او را که همان «ش»است و به معشوق بر می گردد می بینم و درد اشتیاق من آ رام می گیرد اما او را دیدم و مشتاق تر شدم

کلمه های ِدو تَلَفُّظی(درس 7 فارسی دهم)

 برخی از واژه ها در زبانِ فارسی به دو صورت تَلَفُّظ می شود که هردو تَلَفُّظ،صَحیح می باشدبه این گونه واژه ها، کلمه هایِ دو تَلَفُّظی می گویند. مانند باغِبان و باغبان/  استُوار و استوار/  مهرَبان و مهربان /  مُستَمَندو مُستمند آسِمان و آسمان /  پاسِبان و پاسبان /  آشِکار و آشکار/ روزِگار و روزگار